Nazwa: Park Zamkowy
Identyfikator: 8-1622/2
Miejscowość: Kunín
Status zabytku: Zabytek kultury Nazwa: Park zamkowy
Identifikator: 8-1622/2
Miejscowość: Kunín
Status zabytku: Zabytek kultury

Park o powierzchni około ośmiu hektarów był założony w okresie budowy zamku - v latach 1726 - 1734, czyli w okresie działalności J.L Hildebrandta v Kunínie (pisze B. Grimschitz - Johan Lucass Hildebrandt, Wiedeń 1959). V latach 1726 - 1729 w źródłach historycznych mówi się o tzw. "starym" ogrodzie, który miał powierzchnię 140 miar (około 26,6 ha), można więc się domyślać, że nazwa ta była związana z założeniem nowego parku zamkowego. Pierwotny ogród miał charakter użytkowy (podawane są osiągane plony). W projektach ulepszenia gospodarki na włościach z lat 1726 - 1729 jest mowa o "ogrodzie dworskim" a w dokumentach dominialnych katastru terezjańskiego z 1750 roku jest wzmianka o ogrodzie "bei dem Kunwalder Hoff" o powierzchni 39 miar i 5 achtli (około 7,5 ha).
Największy rozkwit parku zamkowego przypada na okres lat 1781 - 1828, kiedy to właścicielką była Maria Walburga hrabina Truchsess - Zeil. Owa oświecona dama założyła tutaj w 1792 roku instytut edukacyjny. Uczniowie kształcili się między innymi w sadownictwie, w parku znajdował się ogród warzywny i sad owocowy. Hrabina poleciła zasadzić wyrośnięte drzewa również w okolicach całego Kunina, prenumerowała także czasopisma dotyczące twórczości ogrodowo - architektonicznej.
Przed zamkiem znajdował się na początku XIX wieku francuski parter klasycystyczny, który tworzył regularną, uporządkowaną przestrzeń reprezentacyjną. Reszta parku była zaplanowana jako angielski park przyrodniczo-krajobrazowy. Według dokumentów archiwalnych tworzyły go grupy wysokich drzew, zwłaszcza dębów, lip, jaworów, buków, i drzew iglastych, które były wzbogacone o zagraniczne drzewa jak na przykład tulipanowiec, klek kanadyjski, kasztanowiec żółty, głóg, iglicznia trójcierniowa, orzech czarny, buk leśny - czerwony, świerk kłujący, cyprysik groszkowy. Pod drzewami znajdował się gęsty porost roślinny, w którym dominowały głównie sasanki, miodunki a w miejscach ocienionych czosnek niedźwiedzi. Przez łąki i porost przepływały małe potoki, nad którymi znajdowały się drewniane mostki (z drewna brzozowego). W tylnej części parku znajdowało się jeziorko.
W latach 1833 - 1880 wybudowano w ogrodzie zamkowym szklarnię, w której uprawiano rośliny egzotyczne - np. Victoria regia. Według czasopisma "Alte Heimat - Kuhlandchen" - Folge 3/1959 w szklarni znajdowała się oranżeria, "dom fiołkowy" i rosły tam palmy. Szklarnia była ogrzewana gorącą wodą za pomocą ogrzewania centralnego. W pobliżu znajdowały się dwie mniejsze szklarnie (prawdopodobnie inspekty) przeznaczone dla roślin użytkowych oraz murowany domek ogrodnika. Bliżej zamku znajdowała się kręgielnia, pierwotnie w stylu barokowym, w późniejszym okresie przebudowana. Pod koniec ubiegłego wieku kręgielnia służyła jako jadalnia letnia i była celem niedzielnych wycieczek. W zachodniej części parku znajdowała się murowana rezydencja letnia kryta gontem, której piwnice mogły służyć jako miejsce dojrzewania i przechowywania serów (tzw. "serownia" - według ustnej relacji pana B. Novosada).
Na szkicu orientacyjnym oraz mapie katastru z 1833 roku widoczna jest regularność parteru znajdującego się przed zamkiem. Nieopodal zamku znajdował się kościół a za zamkiem znajdowały się budynki gospodarcze. Jest tam narysowana również drewniana kręgielnia, sad pański a w części mającej charakter parku przyrodniczo- krajobrazowego znajduje się drewniana altanka ogrodowa. Za budynkami gospodarczymi znajdowały się sady oraz ogród warzywny.

Na mapie katastru pochodzącej z 1880 roku jest zaznaczona architektura parteru przylegającego do zamku i kościoła. Parter nie był położony w jednej osi z wejściem do zamku a w jego części centralnej prawdopodobnie znajdowała się fontanna. W pobliżu zamku zaznaczona jest kręgielnia. Według Dr. F.Řezáča (Przyczynek do historii powstania parku zamkowego w Kunínie, 1971) w 1880 roku kręgielnia była już murowana. Sady i ogrody zamkowe znajdowały się na obszarze dzisiejszego boiska do piłki nożnej. Należała do nich szkółka drzew owocowych, w której zaczynał swoje badania J.G.Mendel. Nieopodal szklarni znajdował się również murowany domek ogrodnika i drewniane szopy. Cały park był ogrodzony murem z cegieł, miejscami ścianą z kamieni i cegieł, w części przedniej był płot klasycystyczny.
Z początków XX wielu - z 1924 roku - dochowała się mapa zamku i parku. Jest to szkic mapowy, który był częścią protokołu sporządzonego 7 lutego 1924 roku na zamku Kunwald pomiędzy właścicielami, urzędem konserwatorskim i ministerstwem edukacji: "Ze względu na powiedziane, uważa się zamek z przyległym parkiem za zabytek artystyczny i historyczny...." Z protokołu dowiadujemy się między innymi, że kręgielnia z dachem z gontów drewnianych była wybudowana w okresie nowszym według starego wzoru oraz że murowany domek ogrodowy posiadał trzy pokoje i zaplecze. W pobliżu niego znajdowała się wielka, kryta dachówką dwuskrzydłowa szklarnia do przechowywania kwiatów. W zachodnim końcu parku znajdowała się murowana, kryta gontem rezydencja letnia.

Z szkicu mapowego wynika, że parter w roku 1924 nie był rozwiązany w regularnym, francuskim stylu, jak widać na starszych mapach katastru. Parter nawiązywał do osi budowli (wejście do zamku) i tworzył go owalny trawnik. Szczegóły wyglądu parteru są widoczne na dochowanych fotografiach. Fasada frontowa zamku (w kierunku budynków gospodarczych) była aż do wysokości pierwszego piętra obrośnięta dzikim winem. Z drugiej strony (przed budynkiem zamku - w kierunku do ogrodu, do parteru) znajdowały się drewniane konstrukcje z pnącym winobluszczem. Pośrodku parteru, na owalnym trawniku, zasadzono regularną, okrągłą kompozycję podzieloną na pięć mniejszych segmentów. Elementy liniowe tworzył przeważnie bukszpan ukształtowany jako niski żywopłot, okręg zewnętrzny tworzyły rośliny trwałe jednego gatunku. Okręg środkowy od strony wewnętrznej tworzyły rośliny trwałe lub jednoroczne. Kompozycję uzupełniały niskie drzewa iglaste ? świerk srebrny oraz ozdobne odmiany żywotników. Pośrodku okrągłych płotków znajdowały się przenośne gazony z roślinami, które były w okresie zimowym przechowywane w szklarni a w lecie umieszczone na parterze. Były to głównie palmy, bambusy oraz paprocie.
W 1935 roku doszło do cofnięcia naroży parku w pobliżu kościoła z powodu budowy drogi. W pobliżu kościoła (wzdłuż płotu) była aleja topoli, która przechodziła dalej w dwurzędową aleję kasztanowców. Topole wycięto, z drzew, które pierwotnie znajdowały się wewnątrz parku, zachowano i przesadzono tylko jesion wyniosły ze zwisającymi gałęziami. W okolicach parteru znajdowały się drzewa ozdobne, np. dąb czerwony, magnolia, klek, przy kościele żywotniki, brzozy, klony pospolite, świerki - według dochowanego egzemplarzu nie chodzi o świerk, lecz o daglezję i jarząb. Kontynuację parteru tworzyła krajobrazowa część parku z drzewami egzotycznymi. Jedną z głównych osi kompozycyjnych, którą można wyśledzić do dziś, była luka od części wejściowej (pomiędzy zamkiem a budynkami gospodarczymi) do parku. Oś wizualna była zakończona budynkiem szklarni. Lukę lamowały wysokie drzewa, w przestrzeni pomiędzy zamkiem a szklarnią jeszcze w 1951 roku rosły trzy buki czerwone, wiąz, tulipanowiec, jak również jawory, lipy, jesiony, akacja, lipa szerokolistna i grab. W pobliżu kręgielni rosła lipa, buki, jesiony, akacja, dąb i kasztanowce.

Za strumieniem odwadniającym rosły pojedyncze drzewa na łące i w zaroślach, np. bluszczyk kosmaty - odmiana bez kolców, wiązy, dęby, buki, miłorząb japoński, graby, dęby szypułkowe pośrodku mokradeł, klony - polny i jesionolistny, cis, siedem kasztanowców, jesiony, świerki - być może również daglezje i drzewokrzew dziesięciopienny. W okolicach stawu rosły olchy, wierzby, sosna wejmutka i inne. Wokół tej części tworzyły barierę lipy, graby, wiązy, jesiony, czeremchy, wejmutki, klony, kasztanowce, cisy itp. W 1955 roku wycięto drzewa pod boisko do piłki nożnej. Wpływ czynności sportowych tylko przyspieszył podupadanie szklarni, która była zlikwidowana wraz z pozostałościami kręgielni w roku 1956.

DALSZE INFORMACJE: http://www.Kunin.cz